Khmer:
កាលពីសម័យព្រេងនាយយូរអង្វែងណាស់មកហើយ មានមហាក្សត្រមួយអង្គ ទ្រង់ព្រះនាម ព្រះបាទទសរថ សោយរាជ្យ នៅនគរអយុធ្យា។ ទ្រង់មានព្រះមហេសី៣អង្គ ទី១ព្រះនាងកោសូរិយា ទី២ព្រះនាងកៃកេសី និងទី៣ព្រះនាងទាវឡេក្ខា ហៅសមុទ្រាទេវី។ ព្រះបាទទសរថ មានព្រះរាជបុត្រ ៤ព្រះអង្គគឺ ព្រះរាម ជាព្រះរាជបុត្ររបស់មហេសីទី១។ ព្រះលក្ម្សណ ព្រះភិរុត ជាព្រះរាជបុត្រមហេសីទី២ និងព្រះសុត្រុត ជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះមហេសីទី៣។ ព្រះបាទទសរថ ព្រះតម្រិះថា ព្រះរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ សុទ្ធតែពូជពង្សាវតារជាព្រះមហាក្សត្រ ដូច្នេះ គួរតែស្វែងរក តាបសណា ដែលមានសិល្ប៍ ឬទ្ធិតេជះ ខ្លាំងពូកែ ដើម្បីរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា។ ព្រះបាទទសរថ បានឱ្យរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ ចាកចេញពីនគរអយុធ្យា ទៅរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា នៅក្នុងព្រៃ ជាមួយនឹងឥសី។
Sentence By Number:
- កាលពីសម័យព្រេងនាយយូរអង្វែងណាស់មកហើយ
- មាន មហាក្សត្រមួយអង្គ ទ្រង់ព្រះនាម ព្រះបាទទសរថ សោយរាជ្យ នៅនគរអយុធ្យា
- ទ្រង់មាន ព្រះមហេសី៣អង្គ ទី១ព្រះនាងកោសូរិយា ទី២ព្រះនាងកៃកេសី និង ទី៣ព្រះនាងទាវឡេក្ខា ហៅសមុទ្រាទេវី។
- ព្រះបាទទសរថ មានព្រះរាជបុត្រ ៤ព្រះអង្គគឺ ព្រះរាម ជាព្រះរាជបុត្ររបស់មហេសីទី១។
- ព្រះលក្ម្សណ ព្រះភិរុត ជាព្រះរាជបុត្រមហេសីទី២
- និងព្រះសុត្រុត ជាព្រះរាជបុត្រ របស់ព្រះមហេសីទី៣
- ព្រះបាទទសរថ ព្រះតម្រិះថា ព្រះរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ សុទ្ធតែពូជពង្សាវតារជាព្រះមហាក្សត្រ
- ដូច្នេះ គួរតែស្វែងរក តាបសណា ដែលមានសិល្ប៍ ឬទ្ធិតេជះ ខ្លាំងពូកែ ដើម្បីរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា។
- ព្រះបាទទសរថ បានឱ្យរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ ចាកចេញពីនគរអយុធ្យា ទៅរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា នៅក្នុងព្រៃ ជាមួយនឹងឥសី។
Translation By Number:
1. កាលពីសម័យព្រេងនាយយូរអង្វែងណាស់មកហើយ
កាលពី (during) សម័យ (era) ព្រេងនាយ (ancient times) យូរអង្វែង (long ago) ណាស់ (very) មកហើយ (already).
“During the ancient times, long ago.”
2. មាន មហាក្សត្រមួយអង្គ ទ្រង់ព្រះនាម ព្រះបាទទសរថ សោយរាជ្យ នៅនគរអយុធ្យា
មាន (there was) មហាក្សត្រ (a king) មួយអង្គ (one) ទ្រង់ (he) ព្រះនាម (named) ព្រះបាទទសរថ (King Dasaratha) សោយរាជ្យ (ruled) នៅ (at) នគរអយុធ្យា (Ayodhya).
“There was a king named King Dasaratha who ruled at Ayodhya.”
3. ទ្រង់មាន ព្រះមហេសី៣អង្គ ទី១ព្រះនាងកោសូរិយា ទី២ព្រះនាងកៃកេសី និង ទី៣ព្រះនាងទាវឡេក្ខា ហៅសមុទ្រាទេវី។
ទ្រង់មាន (he had) ព្រះមហេសី (queens) ៣អង្គ (three) ទី១ (first) ព្រះនាងកោសូរិយា (Queen Kausalya), ទី២ (second) ព្រះនាងកៃកេសី (Queen Kaikeyi), និង (and) ទី៣ (third) ព្រះនាងទាវឡេក្ខា (Queen Sumitra) ហៅ (called) សមុទ្រាទេវី (Samudra Devi).
“He had three queens: the first was Queen Kausalya, the second was Queen Kaikeyi, and the third was Queen Sumitra, also called Samudra Devi.”
4. ព្រះបាទទសរថ មានព្រះរាជបុត្រ ៤ព្រះអង្គគឺ ព្រះរាម ជាព្រះរាជបុត្ររបស់មហេសីទី១។
ព្រះបាទទសរថ (King Dasaratha) មាន (had) ព្រះរាជបុត្រ (princes) ៤ព្រះអង្គ (four) គឺ (who were) ព្រះរាម (Prince Rama) ជាព្រះរាជបុត្រ (as the son) របស់ (of) មហេសីទី១ (the first queen).
“King Dasaratha had four princes: Rama was the son of the first queen.”
5. ព្រះលក្ម្សណ ព្រះភិរុត ជាព្រះរាជបុត្រមហេសីទី២
ព្រះលក្ម្សណ (Lakshmana) ព្រះភិរុត (Bharata) ជាព្រះរាជបុត្រ (were the sons) មហេសីទី២ (of the second queen).
“Lakshmana and Bharata were the sons of the second queen.”
6. និងព្រះសុត្រុត ជាព្រះរាជបុត្រ របស់ព្រះមហេសីទី៣
និង (and) ព្រះសុត្រុត (Shatrughna) ជាព្រះរាជបុត្រ (was the son) របស់ (of) ព្រះមហេសីទី៣ (the third queen).
“And Shatrughna was the son of the third queen.”
7. ព្រះបាទទសរថ ព្រះតម្រិះថា ព្រះរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ សុទ្ធតែពូជពង្សាវតារជាព្រះមហាក្សត្រ
ព្រះបាទទសរថ (King Dasaratha) ព្រះតម្រិះថា (thought that) ព្រះរាជបុត្រ (the princes) ទាំងបួនអង្គ (all four) សុទ្ធតែ (were all) ពូជពង្សាវតារ (descendants) ជាព្រះមហាក្សត្រ (of great kings).
“King Dasaratha thought that all four princes were descendants of great kings.”
8. ដូច្នេះ គួរតែស្វែងរក តាបសណា ដែលមានសិល្ប៍ ឬទ្ធិតេជះ ខ្លាំងពូកែ ដើម្បីរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា។
ដូច្នេះ (therefore) គួរតែស្វែងរក (it was necessary to seek) តាបសណា (a sage) ដែលមាន (who had) សិល្ប៍ (skills) ឬទ្ធិតេជះ (power and glory) ខ្លាំងពូកែ (great proficiency) ដើម្បី (in order to) រៀនសិល្ប៍វិជ្ជា (learn arts and sciences).
“Therefore, it was necessary to seek a sage with great skills, power, and glory to teach them arts and sciences.”
9. ព្រះបាទទសរថ បានឱ្យរាជបុត្រទាំងបួនអង្គ ចាកចេញពីនគរអយុធ្យា ទៅរៀនសិល្ប៍វិជ្ជា នៅក្នុងព្រៃ ជាមួយនឹងឥសី។
ព្រះបាទទសរថ (King Dasaratha) បានឱ្យ (allowed) រាជបុត្រ (the princes) ទាំងបួនអង្គ (all four) ចាកចេញ (to leave) ពី (from) នគរអយុធ្យា (the city of Ayodhya) ទៅ (to) រៀនសិល្ប៍វិជ្ជា (study arts and sciences) នៅក្នុង (in) ព្រៃ (the forest) ជាមួយនឹង (with) ឥសី (a sage).
“King Dasaratha sent the four princes out of Ayodhya to study arts and sciences in the forest with a sage.”
English:
During ancient times, long ago, there was a king named King Dasaratha who ruled at Ayodhya. He had three queens: the first was Queen Kausalya, the second was Queen Kaikeyi, and the third was Queen Sumitra, also called Samudra Devi. King Dasaratha had four princes: Rama was the son of the first queen, Lakshmana and Bharata were the sons of the second queen, and Shatrughna was the son of the third queen. King Dasaratha thought that all four princes were descendants of great kings. Therefore, it was necessary to seek a sage with great skills, power, and glory to teach them arts and sciences. King Dasaratha sent the four princes out of Ayodhya to study arts and sciences in the forest with a sage.
Vocabulary:
1. កាលពី – during 2. សម័យ – era/time 3. ព្រេងនាយ – ancient tales 4. យូរអង្វែង – long ago 5. មកហើយ – already passed 6. មហាក្សត្រ – king 7. អង្គ – one (classifier for royals) 8. ទ្រង់ – he/she (royal context) 9. ព្រះនាម – royal name 10. ព្រះបាទ – king (title) 11. ទសរថ – Dasaratha (name) 12. សោយរាជ្យ – reign 13. នៅ – at/in 14. នគរ – city/kingdom 15. អយុធ្យា – Ayodhya (name) 16. មហេសី – queen 17. ព្រះនាង – princess/queen (formal) 18. កោសូរិយា – Kausalya (name) 19. កៃកេសី – Kaikeyi (name) 20. ទាវឡេក្ខា – Sumitra (name) 21. ហៅ – called 22. សមុទ្រាទេវី – Samudradevi (name) 23. រាជបុត្រ – prince 24. ព្រះរាម – Rama (name) 25. លក្ម្សណ – Lakshmana (name) 26. ភិរុត – Bharata (name) 27. សុត្រុត – Shatrughna (name) 28. តម្រិះ – thought/considered 29. ពូជ – lineage 30. ពង្សាវតារ – dynasty 31. ដូច្នេះ – therefore 32. គួរតែ – should 33. ស្វែងរក – search for 34. តាបសណា – sage 35. សិល្ប៍ – art/skill 36. ឬទ្ធិតេជះ – power/influence 37. ខ្លាំង – strong 38. ពូកែ – excellent 39. រៀន – learn 40. វិជ្ជា – knowledge 41. បានឱ្យ – allowed/gave permission 42. ចាកចេញ – leave/depart 43. ព្រៃ – forest 44. ឥសី – hermit/sage